Antwerpen MAS 350 jr Academie & FoMu - The Sotchi Project

Een dagje Antwerpen om nog de tentoonstelling ter gelegenheid van de 350 jarige Kunstacademie in het MAS te bezichtigen.

De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen werd 350 jaar! Dat maakt haar de
vierde oudste kunstschool ter wereld en de oudste in de Lage Landen. Tegelijkertijd werd de
gereputeerde Modeafdeling 50 jaar. Deze twee verjaardagen werden uitgebreid gevierd.

De tentoonstelling in het  MoMu, had  ik reeds bezocht, samen met mijn zus Anne.

Is kunst een ambacht of een wetenschap? Moet kunst mooi zijn? Word je als kunstenaar geboren, of kun je kunst leren? En Antwerpse kunst, bestaat zoiets eigenlijk? Het zijn de grote vragen die modeontwerper en academiedocent WalterVan Beirendonck en dr. Paul Huvenne, directeur van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA), stellen in een spectaculaire tentoonstelling in het MAS.

Veteranen als Jacob Jordaens, David II Teniers, Vincent Van Gogh en Laurens Alma Tadema treden in deze tentoonstelling in dialoog met recentere oud-studenten als Panamarenko, Fred Bervoets en Anne-Mie Van Kerckhoven. Een zwevende reconstructie van de 17de-eeuwse pronkzaal van de Academie neemt de bezoeker mee naar het prille begin. Verderop tekenen de huidige Academiestudenten live naar levend model. 

Blikvanger is een gigantische ‘Golden Wall’ met het beste van 350 jaar Academie. Hoogtepunten uit de collectie van het KMSKA worden aangevuld met topstukken van (inter)nationale bruikleengevers en eigen werk uit het bezit van tal van gereputeerde kunstenaars. Zet je schrap voor een eigenzinnige tocht doorheen vier eeuwen van levende geschiedenis.

  

Mannelijk model met plaaster van
Jan Antoon Neuhuys (19e eeuw)

VAN GILDE TOT ACADEMIE, VAN KLOOSTER TOT KUNSTSCHOOL

 Op 6 juli 1663 verleende Philips IV de Antwerpse Sint-Lucasgilde de toelating een ‘openbare en vrije Academie’ op te richten. 

Het initiatief kwam van de schilder David Teniers de Jonge, telg van een Antwerpse kunstenaarsfamilie, die daarmee hoopte zijn stad opnieuw op de kaart van de internationale kunst te zetten. Een jaar later is de school een feit. Dat maakt de Academie de vierde oudste kunstacademie ter wereld (na Firenze, Rome en Parijs) en de oudste van de Lage Landen.

Sinds 1811 huist ze in het voormalige klooster van de Minderbroeders — een cadeautje van Napoleon! — dat later een neo-classicistische facelift met de signatuur van Pierre Bruno Bourla meekreeg. Het klooster werd kunstschool, de kerk een museum. De school, haar site én haar rijke patrimonium overleefden diverse politieke, sociale en artistieke wervelstormen en staan tot op vandaag garant voor kunstonderwijs van het hoogste niveau. 

Ettelijke generaties schilders, beeldhouwers, architecten, later uitgebreid met grafici, grafisch ontwerpers, modeontwerpers, theaterkostuumontwerpers, juweelontwerpers en fotografen kregen hier hun initiatie en opleiding. Daarnaast stond de Academie aan de basis van latere spin-offs als het Henry Van de Velde-instituut, het Hoger Instituut voor Schone Kunsten (HISK), de Antwerpse Kunsthumaniora én van de kerncollectie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA).

Het schilderij van de Brugse kunstenaar Lanceloot Blondeel, de evangelist Lucas voorstellend die de Madonna portretteert werd, in 1545, gemaakt als vaandel voor en in opdracht van het Lucasgilde, de schilderscorporatie van Brugge.  (Groeningemuseum in Brugge)

Linker paneel van het triptiek De Mensheid op zoek (K.I. A 10 - 1907) van Joe English
Het enige deel van het geheel dat overgebleven is
(Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen).

"African Dream" van Philip Aguirre

Aansluitend neem ik tram 34 naar het Fotomuseum aan de Waalsekaai om o.m. de tentoonstelling van Germaine Van Parys te bezichtigen. 

 Germaine Van Parys (1896-1983) was een pionier in de Belgische fotojournalistiek. Samen met haar petekind Odette Dereze (°1932) realiseerde Van Parys een indrukwekkend oeuvre. Hun werk biedt een unieke kijk op de geschiedenis van België vanaf 1918 tot aan het einde van de vorige eeuw. Van Parys leverde een wezenlijke bijdrage aan de ontwikkeling van de beroepsfotografie in België. Haar aandachtsveld was breed: ze legde zowel historische mijlpalen als alledaagse taferelen vast. Daarnaast wist ze een vertrouwensrelatie met het Belgisch Koningshuis op te bouwen, met legendarische portretten als resultaat. Ook het werk van Odette Dereze getuigt van een ruime interesse in politiek, cultuur, het bedrijfsleven en manifestaties. Haar fotografie verraadt een geschoolde, op de mens gerichte blik. De tentoongestelde foto’s vormen samen een krachtig, beeldend verhaal waarin alomvattende thema’s zoals verdriet, vreugde en dromen verweven zitten in de journalistieke opdrachten. We zien België door de lens van twee meester-fotografes.

Suzanne Lippens, vrouwelijke luchtvaartpiloot,
de moeder van Leopold en Maurice Lippens

 The Sotchi Project.

An atlas of war and tourism in the Caucasus.

De subtropische Winterspelen:

Met het bombastische begin van Tsjaikovski’s eerste pianoconcert loopt de Russische president Vladimir Poetin begin juli 2007 naar voren, in zijn karakteristieke, stijve houding die zowel stoerheid als ongemak lijkt uit te stralen. De locatie is Guatemala Stad, de gelegenheid is de jaarlijkse vergadering van het Internationaal Olympisch Comité. Rusland zit in de eindronde om de Olympische Winterspelen van 2014 te mogen organiseren, samen met het Zuid-Koreaanse Pyongcheang en het Oostenrijkse Salzburg. “Sotsji is a unique place,” zegt Poetin in nauwkeurig geoefend Engels. “On the sea shore you can enjoy a fine spring day, but up in the mountains it’s winter. I went skiing there six or seven weeks ago and I know, real snow is guaranteed.” 

President Vladimir Poetin“Real snow is guaranteed.”Hij sluit zijn speech af met een paar zinnen in het Frans, glimlacht de zaal toe en gaat zichtbaar tevreden weer zitten. In de eerste ronde valt Salzburg af en wordt Pyongcheang eerste. In de tweede ronde wint Sotsji. Poetin’s diplomatie heeft gewerkt. In vele Russische steden wordt spontaan feestgevierd en vuurwerk afgestoken, registreren de staatszenders.

Sinds 2009 werken fotograaf Rob Hornstra en schrijver Arnold van Bruggen onafgebroken aan een omvangrijke documentaire over dit gecontesteerd conflictgebied. Thema’s als corruptie, geweld, terrorisme en toerisme vormen de rode draad doorheen het project. Op geregelde tijdstippen werden afgeronde verhalen naar buiten gebracht in de vorm van publicaties en presentaties.

Deze tentoonstelling toont het eindresultaat van vijf jaar diepgravend slow-journalism onderzoek.

Al van bij de start in 2009 steunde de financiering van The Sochi Project op giften van private donateurs. Crowdfunding was toen uniek in Europa, maar kreeg sindsdien veel navolging. The Sochi Project krijgt niet alleen internationale aandacht vanwege het unieke financieringsmodel, maar wint ook tal van internationale prijzen.Begin 2010 ontvangt de eerste jaarpublicatie ‘Sanatorium’ de New York Photo Book Award. Daarna volgen nog de Nederlandse Canon Prijs, World Press Photo Award, Sony World Photography Award en Magnum Expression Award.

De tentoonstelling loopt tot en met de Olympische Winterspelen in februari 2014 en houdt eveneens halt in het DePaul Art Museum in Chicago. Een overzichtstentoonstelling stond ook gepland in het Russische museum Winzavod in Moskou, maar is afgeblazen op 10 oktober, 8 dagen voor de officiële opening. Dit gebeurde enkele dagen nadat bekend werd dat Rob Hornstra en Arnold van Bruggen geen visum krijgen om naar Sotsji af te reizen tijdens de Winterspelen.

Het is een merkwaardige keuze, Sotsji. De treinreis van Moskou naar Sotsji – in maart 2009 – duurt 37 uur. Zevendertig aaneengeschakelde uren van berkenbossen, graanvlaktes, boerderijen, fabrieken, verlaten land en hier en daar een dorp of stad. Overal ligt sneeuw, dikke pakken sneeuw. En de bevolking loopt er doorheen, wolken blazend, gekleed in zwarte broeken, truien, jassen met bontkragen en warme petten. We rijden langs Tula, Voronezh, Rostov aan de Don, Krasnodar en nog steeds ligt overal sneeuw. Zevendertig uur lang Dodenrit van Drs P in je hoofd. Dan, ‘s ochtends om vijf uur, schieten we de bergen voorbij – de noordwestelijke uitstekers van de Kaukasus – en de sneeuw verdwijnt, letterlijk, voor de zon. Plots groeien er palmbomen, een rustig kabbelende zee speelt met het kiezelstrand en sanatoria verrijzen boven de spoorlijn, die evenwijdig aan het strand loopt. En hier, in dit stukje subtropisch Rusland, dat kleine stukjeRuslandKaukasus Rusland waar in de winter geen sneeuw valt, worden in 2014 de Olympische Winterspelen georganiseerd.


Sotsji is altijd al een speeltje in de handen van Moskou geweest. De contemporaine geschiedenis van Sotsji begint in 1864, als het leger van de tsaar de lange veroveringsoorlog in de Kaukasus afsluit en ter hoogte van de nu Olympische skigebieden in Krasnaya Polyana het laatste georganiseerde Kaukasische leger verslaat. Dan zijn al vele duizenden Kaukasiërs, van Dagestan tot Sotsji, de zee overgestoken naar het tegenwoordige Turkije, toen nog het Ottomaanse Rijk. Soms was de oversteek zelf georganiseerd, als vlucht, maar even vaak werd het gefaciliteerd door het Russische leger, dat hiermee delen van de Kaukasus klaarmaakte voor Russische kolonisatie. Nog steeds wordt elk jaar op 21 mei de vlucht, verbanning en volkerenmoord herdacht in Turkije en in de rest van de wereld waar de diaspora uit de Kaukasus woont. De nazaten van vluchtelingen uit de Kaukasus zijn tot op de dag van vandaag eregardes van het leger in Turkije, Israël, Jordanië en Syrië.

 

Ik bezoek ook nog de twee andere tentoonstellingen.

Editing the News - de bril van de fotoredacteur

Het nieuws dat in de krant aan onze ontbijttafel terechtkomt, heeft eindeloos veel filters moeten doorstaan. Dagelijks komen er duizenden foto’s bij redacties terecht, slechts enkele halen de eindmeet. Met deze tentoonstelling plaatst het FoMu vraagtekens bij deze selectierondes. Waarom wordt het ene beeld boven het andere verkozen? Door wiens bril kijken we eigenlijk? Met werk van Hans Aarsman, Alfredo Jaar, Martijn Kleppe, Paul Qaysi en Frank Schallmaier

Na deze heel interessante en gevulde dag, ontmoet ik Anne in het Entrepôt du Congo.